Phần Lan Gia Nhập Nato Chưa

Phần Lan Gia Nhập Nato Chưa

Quyết định gia nhập NATO của Phần Lan, Thụy Điển sẽ thay đổi đáng kể môi trường an ninh châu Âu, vốn nhiều biến động vì xung đột Nga - Ukraine, theo giới chuyên gia.

Quyết định gia nhập NATO của Phần Lan, Thụy Điển sẽ thay đổi đáng kể môi trường an ninh châu Âu, vốn nhiều biến động vì xung đột Nga - Ukraine, theo giới chuyên gia.

Hệ tư tưởng, quyền lực ngầm hay những vấn đề từ lâu đời?

Michael Maloof, cựu nhà phân tích chính sách an ninh cấp cao của Lầu Năm Góc, cho biết NATO không thể chấp nhận Liên Xô gia nhập liên minh vào những năm 1950 “vì tâm lý Chiến tranh Lạnh” phổ biến ở phương Tây vào thời điểm đó.

Sau khi Liên Xô tan rã, có một động lực khác để Nga trở thành thành viên. Yeltsin đã muốn làm điều đó từ rất sớm. Ông Putin ban đầu cũng có mối quan tâm tương tự. Nhưng mỗi lần NATO đều viện lý do là hệ tư tưởng không tương thích để từ chối Moscow, từ những lo ngại về sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản trong Chiến tranh Lạnh, đến việc hệ thống chính trị của nước Nga hậu Xô viết không tương thích với hệ thống chính trị của phương Tây.

“Mọi người đều có cách hiểu riêng về ‘dân chủ’. Họ điều hành NATO, đặt ra các quy tắc riêng của mình và Nga đã không đáp ứng các quy tắc đó. Thổ Nhĩ Kỳ đã trải qua quá trình đó khá lâu để gia nhập NATO và họ vẫn đang trải qua điều đó cho đến ngày nay trong nỗ lực gia nhập EU”, ông Maloof nói.

Theo ông, nghiêm trọng hơn là yếu tố “quyền lực ngầm” thường trực ở Washington, cụ thể là “phong trào tân bảo thủ chống lại Nga, trước đây là Liên Xô”, thể hiện ở những người như cựu thứ trưởng ngoại giao Victoria Nuland. Tham vọng của những người này đã và đang tiếp tục là “kiềm chế, nếu không muốn nói là băm nát nước Nga”.

Ông Maloof cho rằng, không có “công tắc bật-tắt” đối với kiểu thù địch này.

“Thật khó để mọi người chuyển sang tư duy khác, đặc biệt là trong cộng đồng tình báo”, ông nói.

“Chúng tôi đã có 50 năm hoạt động ở Liên Xô. Có rất nhiều quan chức trong cộng đồng tình báo coi việc chống đối Nga là ‘điểm ngọt ngào’ của họ, để họ cảm thấy thoải mái trong công việc. Sự thay đổi sau năm 1991 hoàn toàn xa lạ với họ. Ngay cả ông Putin lúc đầu cũng muốn gia nhập NATO nhưng ông bắt đầu nhận thấy phản ứng ngày càng thù địch từ phương Tây. Vì vậy, ông ấy bắt đầu hướng tới một phong trào Á-Âu nhiều hơn, đặc biệt là sau cuộc nổi dậy ở Ukraine năm 2014”, ông Maloof nói.

Ông Maloof tin rằng một phần của sự thù địch thậm chí còn bắt nguồn từ “những mối thâm thù”.

“Lấy ví dụ như Victoria Nuland. Trước khi rời bỏ công việc ở Bộ Ngoại giao, bà đã dẫn đầu toàn bộ ‘nỗ lực của Ukraine’. Tại sao ư? Hóa ra gia đình bà đến từ miền Tây Ukraine. Bà ấy chỉ muốn lấy lại tài sản của mình, lấy lại đất của mình. Lý do Ba Lan rất quan tâm đến Ukraine cũng tương tự”, ông Maloof nói, đồng thời chỉ ra rằng từ thế kỷ 14, Warsaw đã chinh phục phần lớn các vùng đất là Ukraine ngày nay. Những vấn đề như vậy giống như một căn bệnh ung thư chưa phát tác, mà khi phát tác nó sẽ gây ra vấn đề nghiêm trọng.

Theo ông Maloof, một lý do khác khiến Nga không bao giờ có thể gia nhập liên minh xoay quanh việc Moscow luôn coi mình là một cường quốc, một quốc gia xứng đáng được coi là “đối tác bình đẳng”.

“Chúng tôi nhận thấy điều này, đặc biệt là trong các cuộc đàm phán dẫn đến yêu cầu của ông Putin vào tháng 12/2021 khi ông ấy nói ‘cần phải ngăn chặn sự mở rộng của NATO, bao gồm cả ở Ukraine’ và rằng ‘đây là ranh giới đỏ’ đối với họ. Phản ứng từ phương Tây là ‘Chúng tôi sẽ làm bất cứ điều gì chúng tôi muốn’. Họ không coi trọng lời nói của ông Putin và người Nga cảm thấy rằng Mỹ đang coi thường Nga”, ông Maloof nói.

Ông Maloof nhấn mạnh, sẽ thật “tuyệt vời” khi thấy “sự hợp tác tổng thể” giữa phương Tây và Nga, không chỉ vì lý do an ninh mà còn vì lý do kinh tế, đặc biệt là đối với châu Âu.

Tốt hơn hết là NATO nên theo gương Hiệp ước Warsaw và tan biến vào quên lãng khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. “Hiệp ước Warsaw đã biến mất. NATO đáng lẽ cũng nên tan biến”.

Thực tế là có những người trong cơ quan an ninh phương Tây coi liên minh này công cụ để thúc đẩy chương trình nghị sự của phương Tây không chỉ ở châu Âu mà còn ở châu Á, Bắc Cực và thậm chí cả ngoài không gian.

Dù vào năm 1954, đầu những năm 1990 hay đầu những năm 2000, Moscow chưa bao giờ có cơ hội gia nhập liên minh phương Tây. Nếu Liên Xô và/hoặc Nga gia nhập, điều đó có thể mang lại cơ hội tạo ra “một hệ thống an ninh tập thể hiệu quả ở châu Âu”, như Ngoại trưởng Molotov đã nhận định vào năm 1954.

Mặt khác, với sự can dự của liên minh trên toàn cầu, từ Balkan và Trung Đông đến Tây Á và Bắc Phi, có vẻ như điều tốt nhất là Nga không bao giờ nên trở thành thành viên của liên minh quân sự phương Tây.